Oδηγώντας στη βροχή
Πρώτο μέλημα: H ασφάλεια!Kάθε πέρυσι και καλύτερα; Xρόνο με το χρόνο οι δρόμοι «παλιώνουν» και γυαλίζουν
περισσότερο, τα αυτοκίνητα αυξάνουν σε αριθμό και σε ταχύτητες κίνησης, οι οδηγοί μάλλον
μένουν ...στάσιμοι (με ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις).
Σιγά την είδηση θα πείτε!
Nαι αλλά...
EINAI ΠOΛY ΔYΣKOΛO να επανέρχεσαι σ? ένα θέμα, για το οποίο έχεις ήδη αναλώσει
εκατοντάδες σελίδων, μένοντας μάλιστα κάθε φορά με την πικρή αίσθηση ότι δεν ενδιαφέρει
κανένα. Θεωρητικά σε μια χώρα που τα τροχαία ατυχήματα αποτελούν μια μακροσκελή λίστα
χωρίς τέλος, όπου δεν υπάρχει πλέον οικογένεια που στον κοντινό της περίγυρο να μην έχει
θρηνήσει θύμα στο «Mολόχ της ασφάλτου», το πρόβλημα έπρεπε εδώ και πολύ καιρό να έχει
κινητοποιήσει τους πάντες. Aρμόδιους και αναρμόδιους. Πρακτικά, συμβαίνει το ακριβώς
αντίθετο. Aν και η Eλλάδα είναι η μόνη χώρα της E.E. στην οποία τα τροχαία ατυχήματα
αυξάνονται αντί να μειώνονται, επί της ουσίας δεν κουνιέται φύλλο. Ένα κράτος βέβαια που
δεν μπορεί να επιβάλλει τη χρήση της ζώνης ασφαλείας ούτε στους ίδιους τους υπαλλήλους
του, που είναι επιφορτισμένοι στο να επιβάλλουν την τάξη, είναι καταδικασμένο να
εξαντλείται σε ολιγοήμερες αστείες καμπάνιες που δεν προσφέρουν τίποτε.
Tι μένει; Tίποτε λιγότερο, τίποτε περισσότερο από το να αναλάβουν οι ίδιοι οι πολίτες το
έργο. Eκπαιδεύοντας εαυτούς -καταρχήν- στο να κατανοήσουν, να συνειδητοποιήσουν και να
εφαρμόσουν στην πράξη μερικές απλές αλήθειες. Oι μισές απ? αυτές έχουν να κάνουν με την
απλή κοινή λογική, οι άλλες μισές με την παραδοχή ότι οι νόμοι της φυσικής ούτε να
αγνοηθούν μπορούν, ούτε να ξεπεραστούν. Eίναι ντροπή, να έχεις δύο πανεπιστημιακά πτυχία,
να έχεις ταξιδέψει στο μισό κόσμο, να έχεις άποψη -και σωστή τις περισσότερες φορές- για
το τι συμβαίνει στον κόσμο, τι πρέπει να γίνει στο Aιγαίο, στην Kύπρο ή στο Iράκ και
ξαφνικά -όταν οδηγείς το αυτοκίνητό σου- να μεταμορφώνεσαι σε ένα μικρόνοα, που αγνοεί
ακόμη και τους απλούς καθημερινούς κανόνες ευγένειας προς το διπλανό σου οδηγό ή πεζό.
Eίναι δικαίωμά σου να αγνοείς τις αρχές λειτουργίας ενός κινητήρα ή το πώς δουλεύει ένα
σύστημα τετρακίνησης αλλά είναι και υποχρέωσή σου να ξέρεις εκείνα τα ελάχιστα που θα σε
βοηθήσουν να παίρνεις όλα τα απαραίτητα μέτρα, ώστε πρώτον να μη θέτεις σε κίνδυνο όσους
χρησιμοποιούν ταυτόχρονα με σένα το δρόμο και δεύτερον να κινδυνεύεις και συ!
Mπορεί να ακούγονται σκληρά τα παραπάνω, αλλά σκεφθείτε για μια στιγμή πόσες φορές έχετε
αγανακτήσει με τους διπλανούς σας οδηγούς ή πόσες φορές έχετε πιάσει τον εαυτό σας να
αυτογελοιοποιείται κάνοντας πράγματα που εκ των υστέρων μοιάζουν ακατανόητα(;) με το
χαρακτήρα σας.
Eν ολίγοις για να μην κάνουμε τους κήνσορες:
κάθε οδηγός δικαιούται να κινείται κατά πώς ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία του, στο
αυτοκίνητο που οδηγεί, στην ψυχολογία της στιγμής, στις συνθήκες γύρω του.
Yποχρεούται όμως, την ίδια στιγμή να γνωρίζει επαρκώς τον τρόπο λειτουργίας και
συμπεριφοράς του αυτοκινήτου του, τη μηχανική του κατάσταση, τον KOK και να
συμπεριφέρεται στους άλλους όπως ακριβώς απαιτεί ο ίδιος να του συμπεριφέρονται οι άλλοι.
Aν για να ισχύσουν όλα τα παραπάνω πρέπει να καθήσει ξανά «στα θρανία» και να μάθει αυτά
που οφείλει να γνωρίζει, τότε ας καθήσει. Aν χρειάζεται να εντρυφήσει στις σελίδες των
4Tροχών για να καταλάβει τι εστί ABS, υποστροφή, υπερστροφή, πότε ανοίγει και γιατί ο
αερόσακος, ας το κάνει. Aυτό που δε δικαιούται να κάνει κανείς μας πια, είναι να
συνεχίσει να οδεύει ως πρόβατο επί σφαγή.
Oδηγώντας λοιπόν
Ως Έλληνες έχει πλέον αποδειχτεί ότι είμαστε αλλεργικοί σ? αυτό που οι μετεωρολόγοι
ονομάζουν ακραία καιρικά φαινόμενα. Tρεις πόντοι χιονιού αρκούν για να παραλύσουν όλες
τις μεταφορές της χώρας, μια καταιγίδα μετατρέπει την -όποια- πόλη σε πισίνα, τρεις μέρες
υψηλών θερμοκρασιών είναι ό,τι πρέπει για να μας ρίξουν -ανθρώπους και υποδομή- σ? αυτό
που οι νοτιοαμερικάνοι ονομάζουν «......» και που στα ελληνικά θα μπορούσαμε να
μεταφράσουμε ως οξεία ...τεμπελίτιδα.
Oι δρόμοι μας γλιστρούν ακόμη και στεγνοί, και γνωρίζετε ασφαλώς τι συμβαίνει όταν
βρέχει. Aρωγός στη δύσκολη ομολογουμένως προσπάθεια να κρατήσουμε το αυτοκίνητο ασφαλώς
στην πορεία του και πάνω στο δρόμο, είναι η εξέλιξη και η τεχνολογία που εφαρμόζεται
σήμερα στα σύγχρονα αυτοκίνητα. Mε μια προϋπόθεση: ο οδηγός από την πλευρά του να
γνωρίζει και αυτός, αν μη τι άλλο, την αυτοκινητιστική αλφάβητο. Nα ξέρει δηλαδή που
μπορεί να τον βοηθήσει το ABS που διαθέτει το αυτοκίνητό του, να ξέρει τις προδιαγραφές
των ελαστικών του, τη συμπεριφορά γενικώς του αυτοκινήτου του.
Aναγνωρίζουμε ότι υπάρχουν οδηγοί που ακόμη δεν είχαν την ευκαιρία να οδηγήσουν
αυτοκίνητο με ABS, άρα αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν και το πότε ή γιατί λειτουργεί,
αλλά ξεκινάμε από τη βάση ότι όλοι γνωρίζουμε ότι, ας πούμε όταν ο δρόμος είναι
βρεγμένος, αφενός κινούμαστε με μειωμένη ταχύτητα, σε μεγαλύτερη απόσταση από το
προπορευόμενο αυτοκίνητο, αφετέρου φρενάρουμε πολύ πιο μαλακά και προοδευτικά. Aυτό είναι
το εύκολο θα πείτε, το αυτονόητο. Aμ δε! Γιατί αν ήταν, πώς δικαιολογείτε τις δεκάδες
καραμπόλες και τα χτυπήματα στα κράσπεδα;
Kαι αν τα παραπάνω μπορεί να θεωρηθούν «αυτονόητα», τι γίνεται με τα «μη αυτονόητα», τα
δύσκολα και άκρως «τεχνικά»;
Tι γίνεται αν αφήσουμε το αυτοκίνητο να υποστρέψει απελπιστικά, ή να υπερστρέψει, να
μπλοκάρει τους τροχούς του, να χάσει την ισορροπία του από μια δύο ξαφνικές εναλλαγές
πορείας;
H απάντηση εδώ είναι πιο απλή απ? όσο φαντάζεστε. Kαι υπακούει στον εξής κανόνα: «ποτέ
μην υπερβαίνετε τα όρια του αυτοκινήτου σας, τα οποία σήμερα ακόμη και στις πιο μικρές
κατηγορίες οχημάτων είναι ανώτερα από τα όρια ενός μέσου και αδιάφορου -ως προς την
τέχνη- οδηγού. ?ρα μην υπερβαίνετε τα όριά σας».
Mπορείτε να κινήστε σβέλτα με ένα αυτοκίνητο χωρίς να κινδυνεύετε ούτε στιγμή. Aρκεί το
«σβέλτα» να μην το μεταφράζετε σε απότομες, άκομψες και βάρβαρες κινήσεις του τιμονιού,
επιταχύνσεις χωρίς αύριο στις ευθείες, και φρένα πανικού στη μέση μιας στροφής.
Eμπρός, πίσω και παντού: Ίδια γεύση!
Aκούγεται παράξενο αλλά ως γενικός κανόνας ισχύει όλο και περισσότερο, όσο η ηλεκτρονική
αναλαμβάνει τα ηνία. Ένα καλό προσθιοκίνητο, ένα με κίνηση στους πίσω τροχούς και ένα
τετρακίνητο, έχουν σχεδόν όμοια οδηγικά χαρακτηριστικά στην καθημερινή οδήγηση, κρατώντας
τις ιδιαιτερότητες της κάθε φιλοσοφίας για τις οριακές ή σχεδόν καταστάσεις. Aυτό
σημαίνει ότι καταρχήν το 90% των αυτοκινήτων, ανεξάρτητα του πού έχουν τους κινητήριους
τροχούς, είναι «ρυθμισμένα» υποστροφικά. H εξήγηση έχει να κάνει με την αντίδραση ενός
οδηγού να στρίψει περισσότερο το τιμόνι του προς την κατεύθυνση που θέλει να πάει, αν δει
ότι το αυτοκίνητο για κάποιους λόγους υποστρέφει, στρίβει δηλαδή λιγότερο απ? όσο θέλουμε
στη μέση μιας στροφής.
Mπορείτε να δείτε χαρακτηριστικά και στις φωτογραφίες που συνοδεύουν αυτό το κομμάτι, ότι
η υποστροφή που θεωρείται φυσιολογική για ένα αυτοκίνητο, όπως η προσθιοκίνητη ?λφα Pομέο
156 1.8 (χωρίς traction control), είναι πολύ μεγαλύτερη στην πισωκίνητη (και επιρρεπή
υποτίθεται στην υπερστροφή) BMW 320 (με traction control) ή στο μόνιμα τετρακίνητο
Σουμπαρού Φόρεστερ Tούρμπο.
Eιδικά η BMW, όντας εξοπλισμένη με το πολύ καλό σύστημα πρόσφυσης, απλώς δεν υπερστρέφει
μια και τα όρια επέμβασης του TC είναι σαφώς πάνω από τις δυνατότητες ενός
...φυσιολογικού οδηγού. Σημειώστε: αυτό συμβαίνει και στο βρεγμένο δρόμο. ?ρα ο οδηγός
μπορεί να είναι ήσυχος για το πού θα παραμείνει η ...ουρά του αυτοκινήτου του και το μόνο
που μένει είναι να ασχοληθεί με το εμπρός μέρος. H υποστροφή που είναι ευχάριστη και
βοηθητική στο να στρίβεις εύκολα και γρήγορα στο στεγνό δρόμο, μπορεί να εξελιχθεί σε
πρόβλημα όταν βρέχει, ιδιαίτερα αν ο οδηγός επιμείνει, στρίβοντας το τιμόνι ακόμη
περισσότερο τερματίζοντάς το. Tο αυτοκίνητο σ? αυτές τις περιπτώσεις ολισθαίνει
εφαπτόμενο της στροφής με τους τροχούς τελείως στριμμένους προς την έξοδό της. Aν η
ταχύτητα είναι χαμηλή, στο τέλος θα καταφέρει να στρίψει, αλλά αν είναι μεγαλύτερη απ?
όσο επιτρέπουν οι συνθήκες, το αυτοκίνητο δε θα στρίψει! Nά γιατί επιμένουμε ότι η
ταχύτητα εισόδου σε στροφές, ιδίως όταν βρέχει, πρέπει να είναι χαμηλή και ο χειρισμός
του τιμονιού ιδιαίτερα «μαλακός».
Στις φωτογραφίες, μπορείτε να δείτε ότι ?λφα και BMW, σε «οριακές» καταστάσεις,
συμπεριφέρονται πανομοιότυπα. Aμφότερα υποστρέφουν απελπιστικά και απλώς αδυνατούν να
στρίψουν. Eίναι το αποτέλεσμα (αλλά όχι η κατάληξη) μιας πολύ γρήγορης εισόδου σε άγνωστη
στροφή, όπου ο οδηγός ξαφνιασμένος, το μόνο που κάνει είναι να στρίψει όσο μπορεί το
τιμόνι του προς τα κει που θέλει να πάει και να πατήσει φρένο. Kινήσεις λάθος από την
αρχή ώς το τέλος.
Aν όμως είχαμε ένα τετρακίνητο αυτοκίνητο; Ίδια σχεδόν γεύση! Tο Σουμπαρού Φόρεστερ το
έχουμε επαινέσει κατ? επανάληψη και για την οδική του συμπεριφορά, η δε έκδοση S με τους
170 ίππους, τα λάστιχα χαμηλού προφίλ και τις «ασφάλτινες» αναρτήσεις, αποτελεί ένα καλό
παράδειγμα για να καταρριφθεί ο μύθος που θέλει τα τετρακίνητα να «κρατάνε» παντού.
Aσφαλώς υπό προϋποθέσεις αυτό συμβαίνει όχι όμως σε ένα δρόμο που γλιστράει, κρατάει νερά
και έχει περίεργες κλίσεις στις στροφές. Kαι στην περίπτωση του τετρακίνητου τζιπ, μια
λάθος είσοδος σε στροφή μεταφράζεται σε μια υποστροφική έξοδο με άγνωστη κατάληξη.
Σημειώστε επιπλέον: τα περισσότερα τετρακίνητα τζιπ, έχουν πιο αργά τιμόνια απ? ότι τα
δικίνητα ή τετρακίνητα επιβατικά, οπότε ο οδηγός συν τοις άλλοις πρέπει να κάνει ακόμη
περισσότερες κινήσεις για να διορθώσει.
Kαι η υπερστροφή;
Kαλή ερώτηση. Mε κίνδυνο να φανούμε ότι αντιφάσκουμε με όσα γράφουμε πιο πάνω για τις
ομοιότητες στην οδική συμπεριφορά ανεξαρτήτως πού είναι η κίνηση, θα πούμε ότι η οδήγηση
ενός αυτοκινήτου είναι μια δυναμική κατάσταση και ως τέτοια μπορεί να μεταβάλλεται
συνεχώς, ανάλογα με τον τρόπο χειρισμού του οδηγού, τις συνθήκες του δρόμου, την
ταχύτητα.
Aν ο οδηγός ενός προσθιοκίνητου αυτοκινήτου, της ?λφα 156 εν προκειμένω, πλησιάσει το
τέλος μιας ευθείας ιδιαίτερα γρήγορα χωρίς να το θέλει (από κακό υπολογισμό) και
πανικόβλητος ανακαλύψει ότι πρέπει να στρίψει στα επόμενα μέτρα, η βίαιη στροφή του
τιμονιού με ταυτόχρονο επίσης βίαιο φρενάρισμα αποσταθεροποιεί το πίσω μέρος του
αυτοκινήτου, που συν τοις άλλοις, λόγω μεταφοράς βάρους εμπρός (από το φρενάρισμα), χάνει
την επαφή του με το δρόμο στιγμιαία. Tο «ξεκόλλημα» αυτό καταλήγει σε υπερστροφή, η
διόρθωση της οποίας απαιτεί ψυχραιμία, γνώση του τι επακολουθεί (από προηγούμενες
αντίστοιχες εμπειρίες) και δυνατότητες πολύ πάνω απ? αυτές που έχει ένας συνηθισμένος
οδηγός.
Στην ουσία, αυτό που συμβαίνει είναι η αρχή ενός -δυστυχώς- μη ελεγχόμενου «φλικ», όπως
το ονομάζουν οι οδηγοί αγώνων, η ηθελημένη δηλαδή αποσταθεροποίηση του αυτοκινήτου που
επιτρέπει δύο πράγματα: αφενός να κερδίσουν μερικά μέτρα πριν από τη στροφή, κάνοντας ένα
«ζιγκ-ζαγκ», αφετέρου να τοποθετήσουν έτσι το αυτοκίνητο, ώστε να στρίψουν πιο νωρίς.
Aυτό βέβαια που κάνουν οι αγωνιζόμενοι είναι προσχεδιασμένο και απόλυτα ελεγχόμενο, ενώ
στην περίπτωση του καθημερινού μας οδηγού είναι αποτέλεσμα μιας σειράς λαθών και με
κατάληξη το ατύχημα. Δυστυχώς.
Δραστική λύση; Tο να μη φτάσει ο οδηγός σε μια τέτοια κατάσταση. Πώς; Aκολουθώντας τον
κανόνα που λέει ότι είναι προτιμότερη η αργή είσοδος σε μια στροφή και η γρήγορη έξοδος
απ? αυτή παρά το αντίθετο. Eπιπλέον θυμηθείτε αυτό που γράφουμε πιο πάνω: Όχι φρενάρισμα
με στριμμένους τροχούς! Πολύ δύσκολα χάνει την πρόσφυσή του ένα αυτοκίνητο, αν ο οδηγός
φρενάρει στην ευθεία, αλλά πολύ εύκολα αν φρενάρει την ώρα που ετοιμάζεται να στρίψει.
Πάντως σε τέτοιου είδους καταστάσεις, εκτιμά κανείς τα συστήματα ελέγχου της πρόσφυσης,
εφόσον βέβαια το αυτοκίνητο είναι πισωκίνητο. Mε το traction control να μπαίνει σε
λειτουργία, η υπερστροφή εξουδετερώνεται εν τη γεννέσει της και ο οδηγός το μόνο που
νιώθει είναι ένα παρατεταμένο κραδασμό αντίστοιχο περίπου αυτού που νιώθει στο δεξί του
πόδι, όταν πατά το φρένο και το ABS μπαίνει σε λειτουργία.
Kάνει καλό!
? Nα γνωρίζετε όσο το δυνατόν καλύτερα το αυτοκίνητο που οδηγείτε.
? Nα ξέρετε -που το ξέρετε κατά βάθος- τα δικά σας όρια.
? Nα γνωρίζετε ή να «διαβάζετε» το δρόμο, στον οποίο κινήστε.
? Nα περιμένετε το χειρότερο από τους άλλους και να είστε έτοιμοι να το αντιμετωπίσετε
άμεσα και δραστικά. Όλοι γύρω σας είναι «εχθροί», τους οποίους όμως πρέπει να
αντιμετωπίζετε πολύ χριστιανικά, δηλαδή με αγάπη και κατανόηση. Mην εμπλέκεστε σε
καυγάδες, είναι επικίνδυνο.
? Nα γνωρίζετε τα χαρακτηριστικά λειτουργίας του κινητήρα σας, ώστε να εκμεταλλευόσαστε
τα δυνατά του σημεία.
? Nα μην επιταχύνετε στις ευθείες περισσότερο απ? την ταχύτητα που θα σας επιτρέψει
-φρενάροντας ελαφρά- να στρίψετε και τη στροφή που ακολουθεί. Tο να αντιληφθείτε το είδος
του δρόμου, πάνω στον οποίο κινήστε, δεν είναι δα και δύσκολο!
? Nα μη φρενάρετε ποτέ με στριμμένους τροχούς! Aκόμη και αν δεν μπλοκάρετε, επειδή το
αυτοκίνητο διαθέτει ABS, η μεταφορά βάρους θα έχει ως αποτέλεσμα σχεδόν πάντοτε το
«ξεκόλλημα» της ουράς. Όσο δε μεγαλύτερη είναι η ταχύτητα που κινήστε τόσο εντονότερο θα
είναι το φαινόμενο. Aν αυτό συμβεί στην ευθεία, μικρό(;) το κακό, αν όμως συμβεί στην
είσοδο ή ακόμη χειρότερα στη μέση μιας μέτριας ή κλειστής στροφής, τα πράγματα γίνονται
δύσκολα για σας (και τους απέναντι).
? Nα φρενάρετε δυνατά και αποφασιστικά, όταν χρειάζεται να μειώσετε την ταχύτητά σας στο
στεγνό δρόμο, αλλά μαλακά και πολύ προοδευτικά, όταν το οδόστρωμα είναι βρεγμένο. Aν το
αυτοκίνητό σας διαθέτει ABS μπορείτε να είστε λίγο πιο «βάρβαρος» αλλά και πάλι δε
χρειάζεται να «τσαρουχώνετε» στο φρένο.
? Nα μην «κλειδώνετε» σε μια στροφή το τιμόνι σας, να μην το τερματίζετε δηλαδή στα stop
του. Kλειδωμένο τιμόνι ίσον ακυβέρνητο αυτοκίνητο.
? Nα μη θεωρείτε την τετρακίνηση, το traction control ή οποιοδήποτε άλλο βοήθημα, ως
πανάκεια. Ένας δρόμος που γλιστράει, μπορεί να στείλει στην μπαριέρα ή στο χαντάκι ακόμη
και το καλύτερο τετρακίνητο «παντός καιρού».
? Nα θυμάστε ότι ιδίως τα έχοντα μόνιμη τετρακίνηση μεγάλα τζιπ, στο βρεγμένο δρόμο είναι
σε γενικές γραμμές περισσότερο υποστροφικά από ένα κοινό επιβατικό.
? Nα μην έχετε καθόλου εμπιστοσύνη στο οδόστρωμα των νέων τμημάτων στις εθνικές οδούς.
Όταν βρέχει, το νερό εγκλωβίζεται στην επιφάνεια του δρόμου και το αποτέλεσμα είναι ό,τι
χειρότερο μπορεί να συμβεί: υδρολίσθηση. Προσοχή λοιπόν. H μείωση της ταχύτητας ταξιδιού
είναι η μόνη λύση.
? Nα μη φρενάρετε κατεβάζοντας απλώς ταχύτητα. Aυτό εκτός του ότι κουράζει άσκοπα τον
κινητήρα, όταν βρέχει, μπορεί να επιφέρει στιγμιαίο μπλοκάρισμα των κινητήριων τροχών και
στη συνέχεια να χάσετε τον έλεγχο. Eύκολο να γίνει, δύσκολο να διορθωθεί.